Zeg maar helemaal klaar

Helemaal super

Een van de leukste boeken die ik de afgelopen jaren heb gelezen is Taal is zeg maar echt mijn ding van Paulien Cornelisse. Vanaf pagina één heb ik me gek gelachen, niet alleen thuis maar ook in de trein, wat me soms schertsende blikken opleverde. Zo humoristisch, zo origineel verwoord en o zo (soms zelfs pijnlijk) herkenbaar. Welk een groot observator is Paulien Cornelisse! Naast de schrijfsels van Paulien ben ik groot liefhebber van de columns van Sylvia Witteman. Sylvia’s boeken (lees: gebundelde columns) heb ik in de kast staan, haar columns lees ik al jaren met veel plezier (en okay, soms met een beetje afgunst).

Afgelopen maand was ik in Rome. Door de spijkerharde matrassen van het merk El cheapo kwam ik slechts mondjesmaat aan slapen toe. Zodoende heb ik vele nachtelijke uurtjes met mijn door de pittige meizon verbrande neusje in Sylvia’s Pekingeend bij nacht doorgebracht. Al krabbende aan diverse megabulten veroorzaakt door muskieten van Romaanse makelij, was het gewoonweg genieten geblazen. Mijn gelach om haar schrijfsels overstemde moeiteloos het geluid van de TV van de bejaarde buren in Trastevere.

De dames Cornelisse en Witteman zijn een inspiratiebron voor me. De invloed van Paulien Cornelisse reikt echter verder. Ze heeft me niet alleen op een andere manier naar taal laten kijken, maar ook op nieuwe wijze naar taal laten luisteren. Ik vind haar taalverhalen uit de kunst! Haar spitsvondige en uitermate humoristische kijk op onze taal heeft bij mij een ommekeer teweeg in gebracht in mijn manier van converseren. Ik ben beter gaan luisteren, maar bovenal: ik ben me (meer) gaan ergeren aan veel gebruikte stopwoorden.

Dat begon eigenlijk al met ‘super’, dat zo rond 2005 haar intrede deed in de Nederlandse spreektaal. Supervakantie, supergezellig, supergaaf, superaardbeien, supervoordeel, superbroek, het maakt niet uit, ‘super’ is overal voor te plakken (eh…supermarkt?). Hierna verscheen er een nieuw stopwoord aan het taalfirmament, dat massaal door Nederland werd geadopteerd: ‘helemaal’. Helemaal goed, helemaal super, helemaal gezellig, ben er helemaal klaar mee, helemaal top (oh, die is erg!). Maar de aller-aller-irritantste is en blijft (met dank aan Paulien Cornelisse): ‘zeg maar’. 

Franzie Bauert

Ik weet niet of het jou al is opgevallen, maar het Nederlandse gezegmaar heeft epidemische vormen aangenomen. Frans Bauer zegt ‘zeg maar’ in bijna iedere zin, op mijn werk vindt een manager het nodig om tijdens een presentatie 18 keer (!) ‘zeg maar’ te zeggen (ja, dat heb ik geteld!), een vriendin zegmaart veelvuldig om haar visie te verduidelijken, een correspondent op het journaal kan er niet omheen: ‘het was alsof er zeg maar een vuurwerkfabriek ontplofte' en De Toppers vinden het ‘zeg maar helemaal super’ om 't Gelredome uit te verkopen.

Na lezing van Taal is zeg maar echt mijn ding ben ik er op gaan letten. En waar ik al bang voor was: ook ik zegmaarde alsof het een lieve lust was, evenals deze: 'ik heb zoiets van' en 'het grappige is dat' (wat ik trouwens ook zeg als iets helemaal niet grappig is!). Door bewuster te worden van hetgeen me uit mijn keel ontsnapt, is het me gelukt deze veel te vaak gebruikte woorden uit mijn idioom te schrappen. Er ontglipt me nog wel eens een zegmaartje, maar een kniesoor die daar op let. Ik heb overigens al een opvolger voor ‘zeg maar’ gesignaleerd: 'zal ik maar zeggen' (je zult vanzelf merken dat je hier nu ook op gaat letten). 

Vanavond ga ik naar Paulien’s voorstelling Hallo aarde in de schouwburg in Utrecht. Ik ben benieuwd of ze op het podium net zo grappig is als in haar boeken en columns….zeg maar helemaal top!